OUDEREN WORDEN VAAK FINANCIEEL MISBRUIKT DOOR ‘BEGELEIDERS’

Zeker tijdens de coronacrisis werden ouderen vaak nog afhankelijker van assistenten en begeleiders. Om geld af te halen, boodschappen te doen of bankzaken te regelen, hebben veel ouderen een vertrouwenspersoon nodig. Maar die personen blijken niet altijd te vertrouwen, en misbruik zit in de lift. Senioren die met deze situatie te maken krijgen, durven er niet altijd mee naar buiten te komen. Uit onderzoek blijkt dat een op de twintig ouderen wordt misbruikt, waarvan meer dan de helft financieel.

Daders zijn vaak vrienden of familie

Jammer genoeg blijken vrienden en familie regelmatig misbruik te maken van ouderen. Maar ook mantelzorgers, thuisverzorgers, buren en andere naasten maken zich hier soms schuldig aan.

“Ouderenmishandeling komt voor als zorg ontspoort. Vaak komt dat omdat de mantelzorger (de persoon die zorgt voor de oudere) overbelast is of zich zo voelt”, zo vertelt Wim Van de Voorde, coördinator bij hulplijn 1712. “Het gebeurt als een persoon de zorg heeft onderschat, bijvoorbeeld omdat die langer duurt of intenser is dan verwacht. Vaak komen er ook kennis en vaardigheden bij kijken en niet elke mantelzorger heeft die. Soms weigert de zorgvrager of mantelzorger ook hulp van anderen.”

Uitgebreid wetenschappelijk onderzoek naar financieel misbruik van ouderen is nooit verricht in België, maar uit het Ouderenbehoefteonderzoek van de VUB en de Hogeschool Gent in verschillende Vlaamse gemeenten blijkt dat 6 procent van de tachtigplussers ermee wordt geconfronteerd. In een Europese studie bij oudere vrouwen, zegt zelfs een kleine 10 procent van de ondervraagde Belgische vrouwen van boven de zestig financieel misbruikt te zijn. Dat betekent dat er elk jaar 60.000 tot 100.000 slachtoffers zijn. Ook dat is wellicht een onderschatting, want de meeste mensen getuigen niet graag over misbruik en mishandeling.

Nog te vaak een onbekend probleem

De overheid neemt nog te weinig actie om dit soort misbruik te voorkomen. Dat komt ook omdat er weinig bekendheid is over het probleem. De overheid kan nu eenmaal niet bij iedereen achter de voordeur kijken. Slachtoffers aarzelen soms ook om een klacht in te dienen, uit schrik dat ze anders niemand meer zullen hebben om hen te helpen. Als het om een familielid gaat, is de drempel soms nog groter. Naar de politie stappen om een familielid te beschuldigen is een hele grote stap voor veel ouderen.

Het is dus belangrijk dat er meer bekendheid ontstaat in de maatschappij over dit fenomeen. Een grote voorlichtingscampagne van de overheid met tv-spotjes en krantenadvertenties zou al voor veel bewustmaking kunnen zorgen. Alleen als iedereen in de omgeving van een oudere mee oplet voor signalen van misbruik of mishandeling kan dit echt bestreden worden. Experts vinden ook dat overheidsinstanties en medisch-sociale hulpverleners alerter moeten zijn, en het probleem bespreekbaar moeten maken.

Financiële veiligheid voor ouderen

Het CAW Oost-Brabant en de stad Leuven organiseerden samen de campagne ‘Financieel geweld is niet OK’. “We willen zoveel mogelijk mensen mobiliseren tegen familiaal geweld en het onderwerp bespreekbaar maken. Daarnaast willen we de professionele hulplijn 1712 en het begeleidingsaanbod van het CAW breder bekend maken, zodat wie hulp nodig heeft, de weg ernaartoe ook vindt. Ook wie zich zorgen maakt om iemand in zijn omgeving, kan er terecht”, licht schepen van gelijke kansen Lies Corneillie toe.

Bij hulplijn 1712 kan iedereen gratis, anoniem en in vertrouwen vragen stellen over geweld, misbruik en mishandeling. U kunt de vrijwilligers van deze dienst niet alleen bellen, mailen of chatten kan ook. Iedereen kan te maken krijgen met familiaal geweld en financieel misbruik. Het is belangrijk om samen in actie te komen om dit aan te pakken.

Alleen als we dergelijke vormen van mishandeling bespreekbaar maken en de taboes doorbreken, kunnen we de slachtoffers helpen om erover te spreken. En zo kunnen we allemaal ons steentje bijdragen om (financieel) misbruik een halt toe te roepen.